Syyskuun 1. iltana 2023 Espoon sairaalassa vakavan sairauden murtamana pois on nukkunut inkerinsuomalaisten kansallisliikkeen merkittävä vaikuttaja Vihtori Hyyrönen. Inkerin Liiton historiassa hän oli puheenjohtaja nro 2. vuosina 1990-1992. Vuonna 1940 lähellä Hatsinaa Rahkolan kylässä syntynyt Vihtori Hyyrönen muisteli ensimmäisiä lapsihetkiä juuri Suomesta, johon hän joutui kolmevuotiaana. Sitten oli paluu Neuvostoliittoon, monivuotinen vaellus ja Stalinin kuoleman jälkeen Hyyrösen perhe sai palata takaisin kotiseudulleen Hatsinaan. Vihtorista on tullut taitava Burevestnik tehtaan mekaanikko.
Suomenkielinen ympäristö lapsuudessa ja neuvosto-Inkerin realiteetit, kun kielitaito ja suomalainen kulttuuri kutistuivat kriittisesti, synnyttivät Hyyrösen sielussa vastarintaa. Hän ei ollut mukana 15.10.1988 Taaitsassa pidetyssä Inkerin Liiton perustamiskokouksessa, mutta heti sen tiedon saatuaan liittyi yhdistykseen. Muistan, kun Hilma Kaasonen (yksi IL:n perustajista) silloin iloiten sanoi minulle Vihtorista, että ”olemme saaneet fantastisen aktiivin”. Hyyrösen aloitteesta perustettiin Inkerin Liiton Hatsinan osasto (myöhemmin Hatsinan Inkeri-seura). Inkerin Liiton vuosikokouksessa 1990 Vihtori Hyyrönen äänienemmistöllä valittiin Inkerin Liiton puheenjohtajaksi (vastaehdokkaana oli Paavo Parkkinen).
Puheenjohtajana Vihtori Hyyrönen oli yllättävän tehokas. Vaikka kenelläkään Neuvostoliitossa kasvaneilla ei ollut kokemusta itsenäisen kansalaisjärjestön toiminnasta, Vihtori niin kuin aisti, mitä pitää tehdä. Hän ei ollut karismaattinen puhuja, mutta oli loistava neuvottelija. Hän pystyi selittämään Suomen viranomaisille ja kansalaisjärjestöille inkerinsuomalaisten kipeämmät tarpeet. Juuri hän esitti aloitteen, että liiton täytyy huolehtia melkein nälkää silloin nähneistä vanhuksista ja sai yhteisymmärrystä Suomen sosiaali- ja terveysministeriöltä. Sen seurauksena oli iso vanhusten palvelutalojen Inkeri-projekti (1992-1998). Hän sai kertoa suomen kielen opetuksen tarpeista, ja Suomi-Seura ry lähetti oppikirjoja ja piti IL:n suomen opettajien kursseja. Lähes yksin hän järjesti Omal maal suomenkielisen lehden julkaisua, siinä hän oli toimittajana, kirjeenvaihtajana ja muotoilijana, en ymmärrä tänäänkään, miten hän kykeni organisoimaan sen painohommia… Hyyrönen ymmärsi, kuinka tärkeä on inkeriläisliittojen välinen yhteistyö, hänen puheenjohtajuutensa aikana Hatsinassa pidettiin inkeriläisliittojen 2. yheistyökonferenssi. Hän rohkaisi inkerinsuomalaisia toimimaan, lähti etsimään Venäjältä Suomen puolella taistelleita inkeriläissotaveteraaneja, järjesti juhannusjuhlia ja lasten kantelekursseja. Voi sanoa, että Hyyrönen on linjannut niitä IL:n toimintamuotoja, joista yhdistys pitää kiinni tänäänkin. Vihtorin puheenjohtajuus osui siihen aikaan, kun olimme kaikki sydän palava yhdessä inkeriläisliikkeessä, oliko silloin meidän parhaita vuosia? Usein Hyyrösellä oli kymmenen asiaa päällekkäin, eikä hän aina pystyi kysymään niistä IL:n neuvoston mielipidettä, vaan päätti itse. Ehkä se johti siihen, ettei häntä valittu jatkokaudeksi vuonna 1992…
Mutta Vihtori jatkoi Hatsinan Inkeri-seuran puheenjohtajana ja oli erittäin aktiivinen Taaitsan vanhusten palvelutalon suunnittelu- ja perustamisvaiheissa. Vuonna 1995 Vihtori Hyyrönen muutti Suomeen, arvaan, että perhesyistä. Hänen lapsensa poika ja tyttö ovat rakentaneet menestyksellisen työuran Suomessa. Suomessa Vihtori ei jättänyt inkeriläistyötä, vaan oli Helsingin seudun Inkeri-seuran puheenjohtajana ja Suomen Inkeri-liiton hallituksen jäsenenä.
Viimeksi tapasimme juhannusjuhlilla 2022 Tuutarissa, ihan hiljattain Vihtori luovutti Pietarin Inkerin Liitolle hänen omistamansa Inkerin lipun. Se oli kyllä hyvin koskettavaa ja symbolista… Onhan se meille iso kunnia ja yritämme pitää tätä lippua korkealla.
Памяти Виктора Хюренена
Вечером 1 сентября 2023 года сломленный тяжёлой болезнью в больнице города Эспоо ушёл из жизни видный деятель национального движения ингерманландских финнов Виктор Хюренен. В истории «Инкерин Лиитто» он был вторым председателем союза в 1990-1992 гг. Первые воспоминания о детстве у Виктора Хюренена, родившегося в 1940 г. в д. Малое Замостье близ Гатчины, связаны с Финляндией, где он оказался в трёхлетнем возрасте. Потом было возвращение в СССР, долгое скитание, а после смерти Сталина семья Хюренен смогла вернуться на родину в Гатчину. Виктор стал умелым механиком, работал на заводе «Буревестник».
Финноязычное окружение в детстве и реалии советской Ингерманландии, где владение языком и финская культура критически съёживались, рождали протест в душе Хюренена. Его не было 15.10.1988 на учредительном съезде «Инкерин Лиитто» в Тайцах, но, получив сведения об этом, он немедленно вступил в союз. Помню, как тогда Хилма Каазонен (одна из основательниц «ИЛ») радостно сообщила мне: «Мы нашли фантастического активиста». По инициативе Хюренена было основано Гатчинское отделение «Инкерин Лиитто» (позднее – Гатчинская Inkeri-seura). На съезде «Инкерин Лиитто» 1990 г. большинством голосов Виктор Хюренен был избран председателем «Инкерин Лиитто» (оппонентом был Пааво Парккинен).
Как председатель Виктор Хюренен был удивительно эффективен. Хотя ни у кого из выросших в Советском Союзе не было опыта работы в независимой общественной организации, Виктор, как будто бы чувствовал, что надо делать. Он не был харизматичным трибуном, но был отличным переговорщиком. Он сумел объяснить официальным лицам и общественным организациям Финляндии насущные проблемы ингерманландских финнов. Именно он высказал идею, что союзу необходимо позаботиться об оказавшихся почти на гране нищеты престарелых и нашёл понимание в финском Министерстве соцобеспечения и здравоохранения. Следствием стал большой Inkeri-projekti по созданию сети домов по уходу за престарелыми (1992-1998). Он смог донести до них потребности по обучению финскому языку, и общество Suomi-Seura прислало учебники и организовало курсы для учителей языка при «ИЛ». Почти один он организовал издание финноязычной газеты Omal maal, в ней он был редактором, корреспондентом и дизайнером, я до сих пор не понимаю, как он сумел организовать собственно печать… Виктор Хюренен понимал, насколько важно сотрудничество между ингерманландскими союзами, во время его председательства в Гатчине состоялась 2-я конференция ингерманландских союзов по сотрудничеству. Он ободрял ингерманландских финнов на действия, отправлялся на поиски воевавших на стороне Финляндии ингерманландцев-ветеранов войны, организовывал «Юханнусы» и детские курсы игры на кантеле. Можно сказать, что Хюренен обозначил те направления работы, которых «Инкерин Лиитто» придерживается и сейчас. Председательство Виктора Хюренена пришлось на то время, когда мы все с горящим сердцем были вместе в ингерманландском движении, были ли те годы лучшими в нашей жизни? Часто у Хюренена было десять дел одновременно, он не всегда был в состоянии спросить мнение совета «ИЛ» о них, и тогда решал самостоятельно. Может быть, это и привело к тому, что его не переизбрали на новый председательский срок в 1992-м…
Но Виктор продолжил работу в качестве председателя Гатчинской Inkeri-seura и был очень активен на этапах планирования и закладки дома по уходу за престарелыми в Тайцах. В 1995 г. Виктор Хюренен переехал в Финляндию, думаю, по семейным причинам. Его двое детей – сын и дочь – построили в Финляндии успешную карьеру. Ингерманландскую работу в Финляндии Виктор не оставил, был и председателем Inkeri-seura Хельсингского региона, и членом правления Ингерманландского союза Финляндии.
Мы встретились последний раз на «Юханнусе» 2022 г. в Дудергофе, безо всякой помпы Виктор передал Петербургскому «Инкерин Лиитто» принадлежавший ему флаг ингерманландских финнов. Конечно, это было очень трогательно и символично… Это большая честь для нас, и мы постараемся нести это знамя высоко.
Wladimir Kokko
